เครือข่ายจิตตปัญญาศึกษา

โดย ธนัญธร เปรมใจชื่น
เครือข่ายจิตตปัญญาศึกษา ContemplativeEducation@yahoo.com
คอลัมน์ ณ พรมแดนแห่งความรู้ โพสต์ทูเดย์ ฉบับวันที่ ๘ เมษายน ๒๕๕๐

-------------------------------

นานเท่าไรแล้วที่คุณไม่มีโอกาสได้เผชิญหน้ากับตัวตนภายในอย่างสงบตามลำพัง โดยมิได้รู้สึกโดดเดี่ยว เหงา หรือเศร้าใจใดๆ ไม่นานนี้ ฉันได้เข้าร่วมฝึกตนกับผองเพื่อนที่มากันหลากหลายที่ กับชุมชนปกาเกอะญอ แห่งหมู่บ้านสบลานและธรรมชาติที่รายล้อม ในนิเวศน์ภาวนา Eco Quest

ฉันมิอาจทัดทานแข็งขืนที่จะไม่เปราะบาง แล้วหลอมวิญญาณอันแข็งกระด้าง ให้อ่อนยวบลง ราวกับทุกอณูของที่นั่น และทุกเรื่องราวที่เกิดขึ้นเป็นความศักดิ์สิทธิ์ พร้อมจะรวบหัวใจของเราไว้ให้น้อมนอบ รับเอาความยิ่งใหญ่ที่รายล้อมตัวเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของจิตวิญญาณ

ฉันได้เดินทางกลับไปสู่พลังอันยากแก่การบ่งชี้ในโลกของสังคมที่เต็มไปด้วยการชี้วัด การสร้างมาตรฐาน และข้อจำกัดต่อการให้คุณค่า ด้วยทั้งหมดที่ได้รับนั้น มันเปี่ยมคุณค่าในทุกย่างก้าวที่นำพาเราไป ความดีงามที่มิจำต้องฝึกฝน หรือพยายามกระทำเพื่อการยอมรับ กลับเป็นครูผู้ไม่สอนสิ่งใด นอกเหนือจากความเรียบง่ายในวิถีตามที่เป็น

แม่เฒ่าคนหนึ่งบอกแก่หนุ่มสาวชาวเมืองอย่างอ่อนโยน ขณะที่เขากำลังก่นด่าอากาศที่เดี๋ยวร้อนอบอ้าว เดี๋ยวหนาวเข้ากระดูกดำ ว่า “โอ้...ลูกเอ๋ย อย่าบ่นว่าฟ้า อย่าบ่นว่าแผ่นดิน เขาให้เรามากนักแล้วหนา” รอยยิ้มอย่างอารีย์มิได้คลายจางระหว่างเอ่ยคำ ไม่มีเจตจำนงจะติเตียนใดๆ เป็นเพียงการบอกกล่าว แบ่งปัน แก่ผู้ไม่รู้เท่านั้น การดำรงอยู่อย่างเรียบง่ายของผู้คนที่นี่กลายเป็นปราชญ์ที่อาจทำให้เราต้องหยุดทบทวนตนเกือบทุกขณะ เป็นความยิ่งใหญ่ที่ร้อยรัดในตัวคนเล็กๆ เหล่านี้

จนกระทั่งการปลีกวิเวกได้เริ่มขึ้น พรจากบทสวดของผู้เฒ่าผู้แก่ในพิธีกรรมที่ร้องเรียกขวัญให้กับเราทุกคนก่อนที่แต่ละคนจะแยกย้ายไปอยู่ตามลำพัง เพื่อการภาวนา และเรียนรู้ที่จะดำรงอยู่ พร้อมทั้งเผชิญหน้ากับทุกสภาวะที่อาจเกิดกับจิตของแต่ละคนเอง พวกเราดูเหมือนนักรบที่มีจิตวิญญาณอันศักดิ์สิทธิ์ ที่พร้อมจะก้าวสู่ประตูที่เชื่อมเราเข้ากับโลกของธรรมชาติ เป็นเวลาสองคืนกับหนึ่งวันที่เราจะคลี่คลายโจทย์ของเราแต่ละคน โดยไม่รับประทานสิ่งใด นอกจากน้ำ และระหว่างนี้ ขวัญของเราจะถูกดูแลอย่างดี ในวงกลมที่เกิดจากก้อนหินที่นำมาเรียงไว้ในพิธีกรรม พวกเขาก็จะสวดภาวนาให้กับการค้นพบของเราทุกคนด้วย

ฉันเปลือยเปล่าตนเองอย่างวางใจทั้งภายในและภายนอก เพื่อจะสามารถเข้าถึงปริศนาอันลี้ลับ เพื่อจะฟังให้ได้มากกว่าที่เคย รู้สึกได้ลึกซึ้งกว่าที่เป็น และเห็นในทั้งหมดของโลกและตัวเรา แล้วฉันก็เดียงสาโดยมิจำต้องเสแสร้งต่อโลก โอบกอดความไม่สมบูรณ์แบบที่ตนมีได้มากขี้น เมื่อพบความเกลียดชัง ก็พอได้รู้ว่าต้องเรียนรู้เพิ่มกับตนเอง รับเข้ามาเป็นแบบทดสอบแก่ชีวิต เพื่อพัฒนาจิตวิญญาณของตน วันนี้ทำได้ไม่ดีนัก ไม่เป็นไรพรุ่งนี้โจทย์ข้อนี้จะยังรอคอยอย่างอดทน ให้เราค่อยๆ เติมเต็ม ซึ่งไม่เพียงเข้าใจธรรมชาติที่รายล้อมมากขึ้น แต่ลึกซึ้งกับธรรมชาติของตนเองด้วยเช่นกัน

เป็นความอัศจรรย์ที่เราทุกคน หมู่นักเรียนแห่งจิตวิญญาณ ต่างผสานกลมกลืนแนบสนิทกันมากขึ้น ทั้งที่ไม่มีกิจกรรมเสริมสร้างสัมพันธ์ ทุกถ้อยคำของเพื่อนร่วมชะตา กลับสร้างปรารถนาแห่งการรับฟัง เพื่อเรียนร่วมจากประสบการณ์ของกันและกัน และเสียงสะท้อนของมิตรก็ช่วยคลี่คลายปมที่เรามัดไว้ให้ผ่อนปรน แรงบันดาลใจในการเรียนรู้ดูจะถูกจุดให้ลุกกระพือพัดโหม กับภารกิจที่ไร้คำมั่นสัญญา แต่ราวกับรับรู้กันเองว่า เราจะร่วมดูแลโลกกันต่อไป นั่นหมายถึงโลกภายในของเราทุกคนด้วยเช่นกัน

การปลีกวิเวกเป็นเสมือนการเปิดเครื่องรับสัญญาณแห่งจิต ที่สวิตช์ถูกฝุ่นจับหนามาเนิ่นนาน ฉันสัมผัสถึงความละเอียดอ่อนของตนได้ดีระหว่างนั้น แม้สิ่งเล็กๆ ก็ได้รับความใส่ใจ ฉันร้องไห้และกล่าวคำขอโทษอยู่หลายครั้ง เพราะความไวของตน ทำให้ผีเสื้อตัวหนึ่งตาย สำนึกที่จางหายไปถูกเรียกกลับคืนตน เมื่ออยู่ในวิถีธรรมชาติ ความทนงตนในอัตตาที่มี ถูกเคาะให้ป่นย่อย คุณค่าต่อชีวิตนั้นเท่าเทียมกันในขณะนั้น

เมื่อกลับมาบ้าน ฉันมองเครื่องตียุงไฟฟ้าที่บ้าน ที่บางขณะมันทำให้ฉันสนุกกับการไล่ล่าอย่างเศร้าใจ เราปล่อยให้สิ่งเหล่านี้เข้ามาในวิถีของเราอย่างชาชินได้อย่างไรกันนะ แล้วเรากล้าดีอย่างไรกันในการตัดสินอีกชีวิต

สุนทรียสนทนาที่เรียนรู้มา ถูกใช้อย่างทะลุทะลวงกับธรรมชาติรอบตัวที่นั่น ไม้ใหญ่ปลอบประโลมฉัน ไม้อีกหลายต้นเสนอความคิดเห็น สายน้ำเยียวยารักษา แม้แต่ผืนดินก็ใส่ใจฉันราวกับแขกคนสำคัญ แมลงเล็กๆ ต้อนรับเชื้อเชิญ ผีเสื้อหลากหลายพันธุ์กว่าร้อยตัวมาเยี่ยมเยือน ให้บทเรียน คลี่คลายโจทย์ของชีวิตที่ติดขัด ฉันอาจเหมือนคนบ้าไปแล้วในมุมมองของคนทั่วๆ ไป แต่มันสามัญมากเมื่ออยู่ที่สบลาน ก็บรรพชนของเราในอดีตกาลก็มีวิถีแห่งการสื่อสารอันไร้ขีดจำกัดมิใช่หรือ เราเอาตัวเราไปพึ่งเทคโนโลยีที่สร้างทำขึ้น จนปิดความสามารถในการรับรู้ของเราเสียจนหมดสิ้น

สิ่งต่างๆ ที่เกิดขึ้นที่สบลานและการปลีกวิเวกครั้งนี้ ช่วยยืนยันกับภายในของตัวฉันเอง ไม่มีสิ่งบังเอิญใดเลย นอกจากความเหมาะเจาะที่จัดสรรไว้อย่างน่าอัศจรรย์ของธรรมชาติ ฉันรู้สึกถึงความศักดิ์สิทธิ์แห่งการดำรงอยู่ของชีวิต ด้วยวิถีอันศักดิ์สิทธิ์ของชนเผ่าและธรรมชาติที่รายล้อมนั้น